Lúc 10 giờ sáng thứ tư mùng 3 tháng 10, ĐTC Phanxicô đã chủ sự Thánh lễ khai mạc Thượng HĐGM về giới trẻ tại quảng trường thánh Phêrô, với sự tham dự của khoảng 30 ngàn tín hữu. Đồng tế với ĐTC có ĐHY Lorenzo Baldisseri – Tổng Thư ký Thượng HĐGM, ĐHY Sérgio da Rocha – Tổng tường trình viên THĐ, Đức cha Fabio Fabene – Phó Tổng thư ký THĐ, hai vị Tổng thư ký của Thượng HĐGM lần thứ 15 là cha Giacomo Costa dòng Tên và cha Rossano Sala dòng Don Bosco, và khoảng 50 HY, một số Thượng phụ, gần 200 GM và khoảng 100 LM.
Trong khi ĐTC và đoàn rước đang tiến ra sân đền thờ, ca đoàn đã hát Kinh Cầu các Thánh. Trong bài giảng, dựa trên lời của Chúa Giêsu: Chúa Thánh Thần mà Chúa Cha sai đến nhân danh Thầy sẽ dạy cho anh em mọi điều và sẽ nhắc nhở anh em tất cả những gì Thầy đã nói với anh em.” (Ga 14,26), ĐTC nhấn mạnh đến vai trò của Chúa Thánh Thần trong việc giúp các môn đệ luôn sống những ký ức về Thầy Giêsu, giữ lòng nhiệt thành với Thầy của mình. Từ đó, ĐTC mời gọi các nghị phụ và cộng đoàn vâng theo sự hướng dẫn của Chúa Thánh Thần, để Người mở tâm trí chúng ta với những ước mơ và hy vọng và trao chuyển cho giới trẻ, là những người có khả năng tiên tri và viễn tượng cuộc sống.
Giải thích câu Tin mừng thánh Gioan 14,26, ĐTC nói: Bằng cách thế đơn giản này, Chúa Giêsu hứa ban cho các môn đệ một điều bảo đảm và điều này sẽ đồng hành trong suốt sứ vụ truyền giáo được ủy thác cho họ: Chúa Thánh Thần sẽ là Đấng đầu tiên gìn giữ và làm cho những ký ức về Chúa Giêsu luôn sống động và hiện thực trong trái tim các môn đệ. Chính Người làm cho sự phong phú và vẻ đẹp của Tin mừng trở nên nguồn mạch của niềm vui và sự mới mẻ vững bền.
Chúa Thánh Thần giúp người lớn trao chuyển cho người trẻ ước mơ và hy vọng
Từ ý tưởng khởi đầu này, trước hết ĐTC cầu xin Chúa Thánh Thần, để vào lúc khởi đầu của thời điểm ân sủng đối với toàn thể Giáo hội, là Thượng HĐGM, Người “trợ giúp chúng ta gìn giữ ký ức về Chúa Giêsu và thắp sáng trong chúng ta Lời của Chúa”, và có thể khơi dậy lòng nhiệt thành và đam mê đối với Chúa. ĐTC nói: “Lòng nhiệt thành và đam mê truyền giáo tạo ra lòng nhiệt thành và đam mê đối với Chúa Giêsu. Ký ức có thể đánh thức và canh tân trong chúng ta khả năng mơ ước và hy vọng. Bởi vì chúng ta biết rằng những người trẻ của chúng ta sẽ có khả năng tiên tri và viễn tượng theo tiêu chuẩn mà chúng ta, bây giờ là người lớn hay người cao tuổi, có thể mơ ước và do đó thông truyền và chia sẻ những ước mơ và hy vọng mà chúng ta mang trong tim (x. Gl 3,1)”.
Lắng nghe Chúa Thánh Thần
Tiếp đến, ĐTC cầu xin Chúa Thánh Thần để các nghị phụ có khả năng phân định các con đường của Chúa Thánh Thần. ĐTC nói: “Nguyện xin Chúa Thánh Linh ban cho chúng ta ân sủng để trở thành những nghị phụ được xức dầu với ơn mơ ước và hy vọng, để chúng ta, đến lượt mình, có thể xức dầu cho những người trẻ của chúng ta với ơn tiên tri và có cái nhìn xa rộng; xin Người ban cho chúng ta ơn trở thành ký ức siêng năng, sống động, hiệu quả, từ thế hệ này sang thế hệ khác, không để mình bị dập tắt và nghiền nát bởi các lời tiên tri về tai họa và bất hạnh, bởi giới hạn, lỗi lầm và tội lỗi của chính chúng ta, nhưng có thể tìm thấy không gian để thắp sáng con tim và phân định các con đường của Chúa Thánh Linh. Chính với thái độ ngoan ngoãn lắng nghe tiếng nói của Chúa Thánh Linh mà chúng ta đã tụ họp lại, từ khắp nơi trên thế giới.”
Lần đầu tiên các GM Trung quốc tham dự Thượng Hội đồng Giám mục
ĐTC cũng chào đón hai Giám mục Trung quốc lần đầu tiên tham dự Thượng HĐGM, và ngài vui mừng vì “sự hiệp thông của toàn thể hàng Giám mục với người kế vị thánh Phêrô thậm chí còn rõ ràng hơn nhờ sự hiện diện của họ.” Sau khi chào đón hai GM Trung quốc, ĐTC hy vọng rằng “cuộc gặp gỡ mới của giáo hội có khả năng mở rộng tầm nhìn, mở rộng lòng mình và biến những cấu trúc đang làm chúng ta bị tê liệt, đang chia rẽ chúng ta và tách chúng ta ra khỏi những người trẻ tuổi khi để họ giữa biển khơi sóng gió và là trẻ mồ côi không có một cộng đoàn đức tin để hỗ trợ họ, các trẻ mồ côi thiếu ý nghĩa định hướng và thiếu ý nghĩa sống (xem Tông huấn Niềm vui Phúc âm, 49).
Người trẻ yêu cầu người lớn dấn thân với sáng tạo và năng động
ĐTC khẳng định: “Hy vọng thách thức chúng ta, thúc đẩy chúng ta và phá vỡ chủ nghĩa khuôn mẫu luôn thể hiện qua câu nói “nó luôn luôn được làm như vậy”. Hy vọng yêu cầu chúng ta đứng dậy để nhìn thẳng vào ánh mắt của người trẻ và thấy các hoàn cảnh của họ. Cũng chính hy vọng, đòi hỏi chúng ta nỗ lực để đảo ngược tình trạng bất an, sự loại trừ và bạo lực, mà những người trẻ của chúng ta đang gặp phải. Những người trẻ tuổi, kết quả của nhiều quyết định được đưa ra trong quá khứ, mời gọi chúng ta cùng họ lãnh trách nhiệm về hiện tại với sự dấn thân nhiều hơn và chiến đấu chống lại bất kỳ điều gì ngăn cản họ sống với phẩm giá. Họ yêu cầu chúng ta và đòi hỏi một sự cống hiến sáng tạo, một năng động thông minh, nhiệt tình và tràn đầy hy vọng, và không để họ đơn độc trong tay của nhiều người buôn bán cái chết, những người đàn áp cuộc sống của họ và làm cho tầm nhìn của họ bị u tối.”
Các nghị phụ cần hiệp nhất, khiêm nhường, lắng nghe nhau
ĐTC xin các nghị phụ cùng lắng nghe nhau để cùng nhau phân định điều Chúa đang muốn nơi Giáo hội của Người. ĐTC nhắc lại lời Thánh Phaolô trong bài đọc thứ nhất: “Mọi người không tìm kiếm sự quan tâm của riêng mình, mà còn của những người khác “(Phil 2: 4), là thái độ cần có của các nghị phụ. Đồng thời, với sự khiêm nhường, cần coi những người khác vượt trội hơn chính chúng ta (xem câu 3). ĐTC mời gọi các nghị phụ, ngài nói:
“Với tinh thần này, chúng ta sẽ cố gắng lắng nghe lẫn nhau để phân biệt với nhau những gì Chúa đang muốn nới Giáo Hội của Người. Và điều này đòi hỏi chúng ta phải cẩn thận để tránh luận lý “giữ cho mình an toàn” và “tự tham chiếu”; những cách thế này sẽ làm cho điều quan trọng trở thành thứ yếu và điều thứ yếu trở thành quan trọng. Tình yêu dành cho Tin Mừng và cho những người được giao phó cho chúng ta đòi hỏi chúng ta phải mở rộng tầm nhìn của mình và không quên lãng sứ mệnh mà chúng ta được mời gọi để mang lại một lợi ích lớn hơn cho tất cả chúng ta. Không có thái độ này, mọi nỗ lực của chúng ta sẽ vô ích.”
Cần lắng nghe Chúa để nghe được tiếng kêu của dân chúng
ĐTC nêu lên sự cần thiết “lắng nghe Thiên Chúa để cùng Người lắng nghe tiếng kêu của dân chúng; lắng nghe mọi người, để cùng họ hít thở thánh ý mà Thiên Chúa kêu gọi chúng ta (xem Diễn từ tại buổi cầu nguyện để chuẩn bị cho Thượng Hội Đồng về gia đình, 04.10.2014). Nhưng cần tránh “cám dỗ rơi vào chủ nghĩa luân lý và ưu tú, cũng như sự thu hút của ý tưởng trừu tượng mà không bao giờ phù hợp với thực tế của dân chúng (xem J.M. BERGOGLIO, Suy niệm cho các tu sĩ, 45-46).
ĐTC mời gọi các nghị phụ và toàn thể tín hữu đặt thượng HĐGM dưới sự che chở hiền mẫu của Mẹ Maria. Xin Mẹ, người nữ lắng nghe và của ký ức, đồng hành với chúng ta để nhận ra các đường hướng của Chúa Thánh Thần để với sự háo hức, giữa ước mơ và hy vọng, chúng ta đồng hành và khuyến khích những người trẻ để họ không ngừng là những tiên tri.
Các nghị phụ kêu gọi người trẻ xây dựng thế giới tốt hơn
Cuối cùng ĐTC nhắn nhủ các nghị phụ hãy chuyển trao cho các người trẻ sứ điệp của các nghị phụ của Công đồng Vatican II mà nhiều người trong các vị đã nhận khi còn trẻ. ĐTC lập lại lời của ĐGH Phaolô VI trong Thông điệp gửi giới trẻ kết thúc Công đồng Vatican II: “Giáo hội, trong bốn năm, đã làm việc để trẻ hóa khuôn mặt của chính mình, để tương ứng tốt hơn với kế hoạch của Đấng thành lập Giáo hội, Đấng hằng sống vĩ đại, Đức Kitô muôn đời tươi trẻ. Và vào cuối cuộc “kiểm thảo đời sống”, Giáo hội nói với các bạn: vì các bạn những người trẻ, đặc biệt cho các bạn, Giáo hội với Công đồng đã thắp lên một ánh sáng chiếu sáng cho tương lai, tương lai của các bạn. Giáo Hội háo hức mong muốn rằng xã hội mà bạn sắp xây dựng sẽ tôn trọng nhân phẩm, tự do và quyền của con người: và những người này là bạn. […] Giáo hội có niềm tin […] rằng các bạn sẽ biết làm thế nào để khẳng định đức tin của các bạn trong cuộc sống và trong những điều mang lại ý nghĩa cho cuộc sống: sự xác tín về sự hiện hữu của một Thiên Chúa công bình và tốt lành.
Và nhân danh Thiên Chúa và Chúa Giêsu Con của Người mà chúng tôi khuyến khích các bạn mở rộng lòng mình theo những chiều kích của thế giới, để hiểu lời kêu gọi của các anh chị em của các bạn, và mạnh dạn dùng năng lượng trẻ của các bạn vào việc phục vụ họ. Chiến đấu chống lại mọi thứ ích kỷ. Từ chối để cho các bản năng của bạo lực và hận thù được tự do, là những thứ tạo ra các cuộc chiến tranh và thảm cảnh buồn khổ của. Hãy rộng lượng, trong sạch, tôn trọng, chân thành. Và nhiệt thành xây dựng một thế giới tốt hơn so với hiện tại! ”(PAUL VI, Thông điệp gửi giới trẻ kết thúc Công đồng Vatican II, 08.12.1965).
ĐTC kết thúc với lời nhắn nhủ: Các anh em nghị phụ, Giáo hội nhìn anh em với sự tin tưởng và tình yêu.
