Khác với các vương cung thánh đường ở những nơi khác, thường là những công trình kiến trúc nguy nga vĩ đại, ngôi nhà thờ cuả giáo xứ St Mary ở Old Town Alexandria, Virginia, là một thánh đường nhỏ, kiến trúc đơn sơ kiểu thời Thuộc Điạ, và nằm xa trung tâm thị tứ Washington DC-Arlington khoảng 10 dậm về phiá Nam (16km).
Ngày 14/1/2018 vừa qua ngôi nhà thờ này đã được nâng lên hàng tiểu vương cung thánh đường (minor basilica) và từ nay người ta sẽ không viết bảng hiệu là nhà thờ giáo xứ St Mary nữa và sẽ phải viết là Vương Cung Thánh Đường cuả Đức Thánh Maria (The Basilica of Saint Mary).
Sự thay đổi về danh xưng chỉ là một trong nhiều chi tiết bề ngoài cuả một vương cung thánh đường, những chi tiết khác là ở bên phải cuả cung thánh, sẽ luôn có một chiếc lọng hai màu vàng đỏ gọi là umbraculum và một cây trượng có treo một chiếc chuông vàng gọi là tintinnabulum.
Chiếc lọng làm bằng nhung nếu là một đại vương cung thánh đường và bằng luạ trong trường hợp một tiểu vương cung thánh đường, sẽ chỉ được mở ra khi có vị cha chung là Đức Giáo Hoàng đến viếng thăm.
Cũng vậy, cây trượng có chuông vàng sẽ dẫn đường cho đoàn rước khi có ĐGH tham dự. Cả hai cây lọng và cây trượng đều có mang dấu ấn cuả Vương Toà Thánh Phêrô, những vật dụng quan trọng khác cuả VCTĐ từ nay cũng được phép in lên dấu hiệu cuả ĐGH.
Những chi tiết (lẩm cẩm) ấy là những di tích ‘lễ tân’ còn xót lại từ thời Trung Cổ nhưng vẫn được duy trì vì chúng biểu hiện cho một thân thế rất đặc biệt của ngôi nhà thờ và cuả cộng đoàn giáo xứ, đó là sự liên hệ mật thiết và trực tiếp với Đức Gíao Hoàng.
VCTĐ Saint Mary là một trong 84 VCTĐ ở Hoa Kỳ, là VCTĐ đầu tiên cuả giáo phận Arlington.
Khắp thế giới có gần 1.800 Tiểu VCTĐ, và 4 Đại VCTĐ ở Rome.
Khi Đức Giám Mục Michael Burbidge của Arlington công bố về quyết định cuả Thánh Bộ Phụng tự và Kỷ luật Bí tích (Congregation for Divine Worship and the Discipline of the Sacraments) vào lễ 8 h 30 sáng, cộng đoàn giáo dân đã vỡ oà lên bằng những tràng pháo tay nồng nhiệt.
“Trong Giáo Hội Công Giáo của chúng ta, điều này thực sự là một tin tuyệt vời, và nó là kết quả cuả một quá trình rất kỹ lưỡng,” ĐGM Burbidge nói. Ngài cũng nói đùa rằng cha xứ Edward Hathaway đã xin ngài ký giấy cho phép theo đuổi tiến trình này chỉ “khoảng ba phút” sau khi ngài được thăng lên làm giám mục Arlington hồi cuối năm ngoái.
ĐGM Burbidge nhấn mạnh rằng đây là một vinh dự to lớn cho giáo xứ St Mary bởi vì tầm quan trọng của nó trong cộng đồng giáo hội Hoa Kỳ, và lịch sử của nó mang nhiều ý nghĩa trong lịch sử quốc gia cuả Hoa Kỳ.
Giáo xứ được thành lập năm 1795 vào lúc mà đạo Công Giáo chịu rất nhiều hạn chế tại Virginia, như là việc người Công Giáo bị cấm bỏ phiếu hoặc nắm giữ những chức vụ công cộng. Dù thế một trong những nhà tài trợ đầu tiên đóng góp vào quĩ xây nhà thờ là ông tổng thống George Washington, ông không phải là người Công Giáo, nhưng qua người phụ tá có đạo cuả ông là đại tá John Fitzgerald, vị tổng thống đã biếu tặng cho giáo xứ một số tiền tương đương với $1,200 tính theo thời giá ngày hôm nay.
Mảnh đất đầu tiên cuả ngôi nhà thờ cũ nay trở thành nghĩa trang của giáo xứ, ngôi nhà thờ hiện tại được xây dựng lại từ năm 1810, và khánh thành năm 1827.
Giáo xứ Saint Mary sẽ ăn mừng kỷ niệm thứ 220 vào năm 2020.
Trần Mạnh Trác
